Trong giai đoạn 2025-2035, đô thị thông minh sẽ cần một hạ tầng số tinh vi để giúp dữ liệu công trở thành công cụ ra quyết định và vận hành đô thị một cách minh bạch, theo thời gian thực và tiết kiệm nguồn lực. Công nghệ blockchain đang ngày càng chứng minh vai trò quan trọng của mình trong việc kiến tạo đô thị vận hành bằng dữ liệu mở.

Công nghệ blockchain được xem là một hạ tầng mềm quan trọng cho đô thị thế hệ mới, bên cạnh hạ tầng cứng như điện, nước, giao thông. Theo ông Trần Huyền Dinh, Chủ nhiệm Ủy ban Ứng dụng Fintech, Hiệp hội Blockchain Việt Nam, giá trị cốt lõi của blockchain nằm ở khả năng lập trình hóa quy trình, phi vật chất hóa dữ liệu và phân tán trách nhiệm vận hành theo một chuẩn mực kiểm chứng công khai. Khi dữ liệu công được ghi nhận trên một blockchain mở, mọi thao tác chỉnh sửa, can thiệp hay sai lệch đều bị phát hiện ngay lập tức. Điều này giúp làm trong sạch hóa vận hành công và giảm thiểu tiêu cực.

Nhiều doanh nghiệp công nghệ đã bắt đầu ứng dụng blockchain tại các địa phương, từ sàn giao dịch tài sản số đến nền tảng thanh toán DeFi và hệ thống blockchain nội bộ hỗ trợ truy xuất dữ liệu kim hoàn, tài sản đô thị và tín nhiệm tài chính công. Việc ứng dụng blockchain trong phát triển đô thị thông minh không chỉ giúp tăng cường tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý, mà còn góp phần xây dựng một môi trường kinh doanh lành mạnh và đáng tin cậy.

Để xây dựng đô thị thông minh, việc thiết kế lại cấu trúc dữ liệu nền là quan trọng. Các thành phố như Singapore, Hàn Quốc, Thụy Sĩ và Hồng Kông đã bắt đầu quá trình chuyển đổi số bằng cách chuẩn hóa dữ liệu công, lựa chọn công nghệ phù hợp và tạo sandbox để kiểm nghiệm thực tế từng ứng dụng trước khi nhân rộng. Quá trình này không chỉ giúp các thành phố này bắt kịp với xu thế phát triển của thời đại, mà còn giúp họ tạo ra một mô hình phát triển đô thị thông minh bền vững.

Công nghệ blockchain giúp khôi phục niềm tin giữa người dân và chính quyền thông qua khả năng xác minh công khai mọi quyết định của Nhà nước. Hệ thống sổ cái phân tán (DLT) tạo ra bản ghi chính thức và chống lại việc sửa lại quá khứ, giúp tăng cường minh bạch trong quản trị đô thị. Một thành phố minh bạch không phải là nơi không có lỗi, mà là nơi mọi quyết định đúng hay sai đều để lại dấu vết và có thể được kiểm tra, phản biện, đánh giá bằng dữ liệu thật.

Hiện tại, một số công ty đang xây dựng các bộ công cụ để hỗ trợ chính quyền địa phương triển khai hệ thống truy xuất công khai trên dữ liệu ngân sách, giấy phép xây dựng và đất công thông qua giao diện trực tuyến. Những công cụ này không chỉ giúp tăng cường tính minh bạch trong quản lý, mà còn giúp giảm thiểu rủi ro về tham nhũng và sai sót trong quản lý công.

Nhìn chung, việc ứng dụng công nghệ blockchain trong phát triển đô thị thông minh là một xu hướng tất yếu trong thời đại chuyển đổi số. Với khả năng lập trình hóa quy trình, phi vật chất hóa dữ liệu và phân tán trách nhiệm vận hành, blockchain đang ngày càng chứng minh vai trò quan trọng của mình trong việc kiến tạo đô thị vận hành bằng dữ liệu mở.

Quảng Ninh đang đẩy mạnh xây dựng nền hành chính hiện đại, minh bạch, hiệu quả và gần dân với những kết quả nổi bật về hạ tầng số, dữ liệu số, dịch vụ số và chính quyền số. Tỉnh đã thử nghiệm và vận hành hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính (TTHC) phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, tổ chức và doanh nghiệp thực hiện các TTHC một cách nhanh chóng, minh bạch, tiết kiệm thời gian và chi phí.

Hệ thống thông tin giải quyết TTHC đã được triển khai tại Trung tâm Phục vụ hành chính công (PVHCC) tỉnh và các trung tâm PVHCC cấp xã, giúp cán bộ làm nhiệm vụ giải quyết TTHC thực hiện công việc một cách dễ dàng và minh bạch. Mọi trạng thái của hồ sơ từ tiếp nhận đến trả kết quả đều được hiển thị trên hệ thống điện tử, đảm bảo công khai và giám sát dễ dàng.

Tính đến đầu tháng 7/2025, toàn tỉnh có 2.023 TTHC thuộc thẩm quyền giải quyết các cấp, trong đó 1.874 thủ tục đủ điều kiện cung cấp dưới hình thức dịch vụ công trực tuyến, với 80,31% là dịch vụ công toàn trình. Kết quả này thể hiện quyết tâm cao của tỉnh trong việc hiện đại hóa nền hành chính công và lấy người dân làm trung tâm.

Quảng Ninh cũng chủ động xây dựng hạ tầng số vững chắc, đảm bảo vận hành an toàn hệ thống thông tin trọng yếu phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành và chuyên môn nghiệp vụ của các cơ quan, đơn vị từ tỉnh đến cơ sở. Hệ thống hội nghị truyền hình trực tuyến được phát triển mạnh, hỗ trợ tổ chức họp, hội nghị nhanh chóng, tiết kiệm và hiệu quả.

Bên cạnh đó, tỉnh chú trọng xây dựng, kết nối, liên thông các cơ sở dữ liệu dùng chung giữa các ngành, lĩnh vực để chuẩn bị cho việc số hóa toàn diện đời sống kinh tế – xã hội thời gian tới. Tỉnh cũng đưa các nền tảng số, công nghệ số, kỹ năng số đến từng hộ gia đình, người dân, coi đây là xu hướng tích cực, lan tỏa văn hóa số trong toàn xã hội.

Tỉnh đã phát động phong trào ‘Bình dân học vụ số’ toàn tỉnh, nhằm nâng cao nhận thức, kỹ năng số cho cán bộ, công chức, viên chức và người dân; đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong chỉ đạo, điều hành. Đặc biệt, tỉnh đã phát huy hiệu quả các tổ công nghệ số cộng đồng tại các địa phương, giúp tuyên truyền, hướng dẫn người dân thực hiện dịch vụ công trực tuyến, sử dụng ứng dụng số và tiếp cận thông tin chính thống.

Trong nỗ lực đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện, tỉnh Lâm Đồng đã tiến hành làm việc với Tập đoàn Viettel để triển khai các giải pháp công nghệ nhằm nâng cao hiệu quả quản trị và phục vụ người dân, doanh nghiệp. Ông Hồ Văn Mười, Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng, cho biết tỉnh đã và đang triển khai chuyển đổi số trên nhiều lĩnh vực nhưng vẫn còn nhiều việc cần làm, đặc biệt là việc đồng bộ dữ liệu và nền tảng từ các tỉnh đã sáp nhập.

UBND tỉnh Lâm Đồng đã đề xuất với Viettel hỗ trợ trong việc xây dựng hạ tầng số đồng bộ, cơ sở dữ liệu dùng chung và nền tảng tích hợp; nâng cao hiệu quả quản trị và phục vụ người dân, doanh nghiệp thông qua ứng dụng công nghệ. Cụ thể, tỉnh mong muốn Viettel hỗ trợ phát triển mạnh hạ tầng số và kết nối 4G/5G trên toàn tỉnh; triển khai Hệ thống một cửa điện tử; ứng dụng chữ ký số; kết nối, làm sạch và đồng bộ dữ liệu từ các tỉnh cũ; triển khai hệ thống báo cáo phân tích dữ liệu và cảnh báo sớm phục vụ công tác điều hành của UBND tỉnh.

Bên cạnh đó, tỉnh Lâm Đồng cũng mong muốn Viettel xem xét lựa chọn tỉnh làm địa điểm triển khai các dự án nhà máy công nghệ cao như nhà máy bán dẫn, trung tâm dữ liệu. Ông Tào Đức Thắng, Chủ tịch – Tổng Giám đốc Tập đoàn Viettel, đã trao đổi trực tiếp cùng Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Lâm Đồng và Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Văn Mười, lắng nghe các đề xuất của tỉnh. Ông Thắng cho biết, theo kinh nghiệm triển khai chuyển đổi số của Viettel, có 6 mục tiêu trọng yếu cần phối hợp thực hiện sớm, bao gồm hoàn thiện thể chế tại các sở, ban, ngành để chuyển sang môi trường số; thu thập, liên thông và số hóa dữ liệu; xây dựng và nâng cấp hạ tầng kết nối, bổ sung phần cứng và phần mềm; xây dựng các bài toán ứng dụng trên nền tảng số; bảo đảm an ninh, an toàn thông tin; và bảo đảm nguồn lực cho toàn bộ quá trình triển khai.

Tỉnh Lâm Đồng mới được thành lập trên cơ sở sáp nhập ba tỉnh cũ gồm Lâm Đồng, Đắk Nông và Bình Thuận. Sau sáp nhập, tổng diện tích của tỉnh đạt 24.233 km² – lớn nhất cả nước, dân số khoảng 3,87 triệu người với 124 đơn vị hành chính cấp xã. Năm 2024, GRDP của tỉnh đạt 319.887 tỷ đồng, tăng trưởng 4,02% so với năm trước, xếp hạng 8/34 toàn quốc.

Việc sáp nhập mang lại cho Lâm Đồng một tầm vóc phát triển mới, với nền kinh tế đa dạng và không gian rộng mở để triển khai chuyển đổi số, nhất là trong các lĩnh vực kinh tế trọng điểm như nông nghiệp và du lịch. Tuy nhiên, địa phương cũng phải đối mặt với không ít thách thức như quy mô địa bàn rộng, địa hình chia cắt, sự đa dạng về dân tộc… Đây là những yếu tố đặt ra yêu cầu cấp thiết trong việc phổ cập công nghệ và triển khai các giải pháp chuyển đổi số mang tính đặc thù, phù hợp với thực tiễn.

Với sự hỗ trợ từ Tập đoàn Viettel, tỉnh Lâm Đồng hy vọng sẽ đẩy nhanh tiến trình chuyển đổi số, tận dụng các công nghệ mới để nâng cao hiệu suất và chất lượng cuộc sống cho người dân. Việc hợp tác này cũng đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc hiện thực hóa mục tiêu chuyển đổi số quốc gia, mang lại lợi ích cho cả người dân và doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh.

Chuyển đổi số trong khu vực công tại Việt Nam đang gặp phải nhiều thách thức và rào cản cần được giải quyết. Ông Nguyễn Hữu Thái Hòa, Phó Viện trưởng Viện Trí Việt IVM – VUSTA, Chủ tịch VDIC, Trung tâm Thông tin Truyền thông số Việt Nam của Hội Truyền Thông Số, cho rằng việc chuyển đổi số chỉ có thể thành công khi không chỉ tập trung vào công nghệ mà còn gắn liền với cải cách thể chế, quản trị và đo lường hiệu quả sử dụng nguồn lực công.

Một trong những rào cản lớn nhất hiện nay là hạ tầng công nghệ tại các cơ quan Nhà nước còn rất lạc hậu, thiếu đồng bộ và khó tích hợp. Nhiều cơ quan vẫn sử dụng hệ thống lưu trữ dữ liệu rời rạc, không tương thích, gây cản trở việc kết nối, chia sẻ thông tin giữa các bộ, ngành, địa phương. Ông Hòa cũng chỉ ra rằng không có một kiến trúc công nghệ thống nhất, việc kết nối dữ liệu dân cư, thuế, y tế, tài chính… trở thành bài toán nan giải, dù các hệ thống đó đã được đầu tư lớn trong nhiều năm.

Tổng mức đầu tư cho các chương trình chuyển đổi số khu vực công bao gồm hạ tầng dữ liệu dân cư, căn cước công dân gắn chip, Cổng dịch vụ công quốc gia, nền tảng số ngành dọc… đã vượt hàng nghìn tỷ đồng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy sự phân bổ ngân sách thiếu đồng đều giữa trung ương và địa phương, khiến các cấp cơ sở khó có khả năng triển khai đồng bộ.

Ông Hòa cũng nhấn mạnh rằng chuyển đổi số khu vực công còn đối mặt với bài toán nhân lực công nghệ cao. Các chuyên gia giỏi về trí tuệ nhân tạo, an ninh mạng, phân tích dữ liệu thường lựa chọn khu vực tư nhân hoặc các công ty công nghệ lớn do chính sách lương thưởng vượt trội. Trong khi đó, cán bộ, công chức tại nhiều cơ quan hành chính, đặc biệt ở tuyến huyện, xã thiếu kỹ năng số, thiếu cả động lực và tâm thế thích nghi với công nghệ mới.

Một thách thức khác là nguy cơ tấn công mạng ngày càng lớn khi dữ liệu nhạy cảm như thông tin công dân, tài chính, y tế… được số hóa và lưu trữ tập trung, nhưng lại thiếu lớp bảo vệ pháp lý và công nghệ tương xứng. Hệ thống pháp luật về bảo mật dữ liệu, an toàn thông tin, lưu trữ số… vẫn chưa bắt kịp tốc độ phát triển của công nghệ, gây ra khoảng trống trong việc xử lý sự cố và đảm bảo niềm tin số cho người dân.

Để tháo gỡ những nút thắt hiện nay, ông Hòa nêu 4 đề xuất: tăng ngân sách đầu tư hạ tầng số, phát triển nguồn nhân lực số cho khu vực công, khuyến khích doanh nghiệp công nghệ tham gia cung cấp giải pháp số cho khu vực công và xây dựng trung tâm giám sát an ninh mạng quốc gia, đồng thời ban hành khung pháp lý chặt chẽ về bảo mật dữ liệu, quyền riêng tư và lưu trữ số.

Hiện nay, việc chuyển đổi số trong khu vực công cần được đẩy mạnh với sự tham gia của các bên liên quan, bao gồm cả cơ quan nhà nước, doanh nghiệp và người dân. Để đạt được mục tiêu chuyển đổi số, cần có sự đầu tư thích đáng vào hạ tầng số, phát triển nguồn nhân lực số và xây dựng khung pháp lý phù hợp.

Các cơ quan nhà nước cần chủ động trong việc triển khai chuyển đổi số, xác định rõ mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp để thực hiện. Đồng thời, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, đơn vị để đảm bảo sự thống nhất và đồng bộ trong quá trình chuyển đổi số.

Ngoài ra, việc đảm bảo an toàn thông tin và bảo mật dữ liệu cũng là một yếu tố quan trọng trong quá trình chuyển đổi số. Cần có các biện pháp bảo vệ dữ liệu và hệ thống thông tin khỏi các mối đe dọa về an ninh mạng.

Có thể thấy, chuyển đổi số trong khu vực công tại Việt Nam còn nhiều thách thức và rào cản cần được giải quyết. Tuy nhiên, với sự nỗ lực và quyết tâm của các bên liên quan, việc chuyển đổi số sẽ giúp nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.