Ô nhiễm không khí tại Hà Nội và các tỉnh miền Bắc đang trở thành vấn đề nghiêm trọng, gây lo ngại cho nhiều người dân. Dữ liệu từ ứng dụng đo chỉ số chất lượng không khí IQAir cho thấy Hà Nội đã được xếp vị trí đầu tiên trong danh sách các thành phố có chất lượng không khí tồi tệ nhất thế giới. Với chỉ số chất lượng môi trường không khí ở ngưỡng cao, tình hình này không chỉ gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho các nhóm đối tượng dễ bị tổn thương.

PGS-TS Nguyễn Thị Hoài An, nguyên Trưởng khoa Tai Mũi Họng Nhi, Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương, hiện là Giám đốc chuyên môn Bệnh viện đa khoa An Việt, đã lên tiếng cảnh báo về những tác hại của ô nhiễm không khí. Theo bà, không chỉ giới hạn ở ảnh hưởng đến phổi và hệ hô hấp, ô nhiễm không khí còn có thể gây tổn hại đến nhiều cơ quan khác của cơ thể. Điều này đặc biệt đáng quan tâm trong điều kiện thời tiết nắng nóng cực đoan như hiện nay, khi cơ thể con người dễ bị mất nước và suy giảm sức đề kháng.

Những nhóm người dễ bị ảnh hưởng từ ô nhiễm không khí bao gồm người cao tuổi, phụ nữ có thai, trẻ em, và người có sức đề kháng yếu. Đây là các đối tượng cần đặc biệt chú ý đến việc bảo vệ sức khỏe của mình trong tình hình ô nhiễm không khí hiện nay. Để giảm thiểu rủi ro, việc đeo khẩu trang khi ra đường là rất quan trọng. Tuy nhiên, PGS-TS Nguyễn Thị Hoài An cũng nhấn mạnh rằng cần chọn đúng loại khẩu trang có khả năng lọc không khí hiệu quả để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.

Bên cạnh việc đeo khẩu trang, PGS-TS Nguyễn Thị Hoài An cũng khuyên mọi người nên có chế độ dinh dưỡng tốt để tăng cường sức đề kháng cho cơ thể. Một chế độ ăn uống cân đối và lành mạnh không chỉ giúp ngăn ngừa mà còn hỗ trợ tiêu diệt các vi khuẩn gây bệnh. Ngoài ra, trong điều kiện ô nhiễm không khí nặng như hiện nay, việc đi khám sức khỏe thường xuyên là rất cần thiết để sớm phát hiện và xử lý các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn.

Ngoài các biện pháp cá nhân, việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa tại nhà cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giảm bớt tác hại của ô nhiễm không khí. Đóng kín cửa, bật máy lọc không khí, và rửa mũi họng bằng nước muối sinh lý là những cách hiệu quả giúp giảm thiểu tiếp xúc với không khí ô nhiễm. Mọi người cần cảnh giác và chủ động bảo vệ sức khỏe của mình trước tình hình ô nhiễm không khí đang diễn ra.

Cuối cùng, PGS-TS Nguyễn Thị Hoài An kêu gọi mọi người nâng cao nhận thức và có những hành động cụ thể để bảo vệ môi trường và sức khỏe của chính mình cũng như những người xung quanh. Mọi hành động nhỏ như giảm thiểu sử dụng phương tiện giao thông cá nhân, sử dụng năng lượng tái tạo, và tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường đều góp phần vào việc cải thiện chất lượng không khí và nâng cao chất lượng cuộc sống cho cộng đồng.

Một nghiên cứu gần đây của Đại học Columbia (Mỹ) đã chỉ ra rằng ô nhiễm không khí có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển trí não của trẻ em, đặc biệt là khi chúng tiếp xúc với các chất ô nhiễm trong thời kỳ thai nghén và giai đoạn 0-5 tuổi. Nghiên cứu này đã theo dõi hơn 200 bà mẹ sống ở thành phố New York và con cái của họ từ khi còn trong bụng mẹ đến lúc trẻ lên 7 tuổi.

Kết quả nghiên cứu cho thấy những đứa trẻ có mức độ hydrocarbon thơm đa vòng (PAH) cao trong máu dây rốn có chỉ số IQ thấp hơn từ 4-5 điểm so với nhóm trẻ ít tiếp xúc với chất này. Mức sụt giảm IQ này có thể ảnh hưởng đến khả năng học tập, giải quyết vấn đề và thành tích trong tương lai của trẻ. Điều này trở nên đáng báo động khi các chất ô nhiễm như PAH và bụi mịn PM2.5 không chỉ tồn tại ngoài đường, mà còn có mặt ngay trong nhà, từ bếp gas, khói thuốc lá, hương đốt, nến thơm đến khí thải xe cộ len lỏi qua cửa sổ.

Não bộ trẻ nhỏ đang phát triển rất nhạy cảm, bất kỳ độc chất nào cũng có thể gây ra hậu quả lâu dài. Giảm 4-5 điểm IQ nghe qua tưởng chừng nhỏ, nhưng trong một xã hội có tính cạnh tranh cao như hiện nay, mỗi điểm IQ là sự khác biệt giữa một đứa trẻ được phân lớp chọn hay không, được đánh giá là thông minh hay ‘chậm’, từ đó kéo theo những định kiến, ảnh hưởng đến sự tự tin và định hướng tương lai.

Tuy nhiên, điều quan trọng là mức IQ này không cố định. Nếu biết cách can thiệp kịp thời – như cải thiện môi trường sống, tăng tương tác ngôn ngữ, dinh dưỡng hợp lý, khuyến khích vận động – trẻ vẫn có thể phát triển tốt về nhận thức. Cha mẹ có thể thực hiện một số biện pháp thiết thực để bảo vệ con trẻ, chẳng hạn như hạn chế để trẻ tiếp xúc với khu vực gần đường lớn giờ cao điểm, dùng máy lọc không khí trong nhà, không hút thuốc trong nhà, hạn chế đốt hương, nến, bếp than, trồng cây xanh lọc khí, giữ nhà thông thoáng nhưng tránh gió xe bụi, và đảm bảo dinh dưỡng đủ vi chất cho trẻ để tăng sức đề kháng thần kinh.

Để bảo vệ chỉ số IQ của con trẻ, cha mẹ cần nâng cao nhận thức về tác động của ô nhiễm không khí và thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Một số chuyên gia đã đưa ra khuyến cáo về những tác động nghiêm trọng của ô nhiễm không khí đối với sức khỏe của trẻ em, và nhấn mạnh rằng việc giảm thiểu tiếp xúc với các chất ô nhiễm là rất quan trọng. Bạn có thể tìm hiểu thêm về các biện pháp bảo vệ sức khỏe của trẻ em tại website của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA).