Kinh tế biển đang trở thành một trong những ngành kinh tế quan trọng của Việt Nam, với mục tiêu khai thác tiềm năng lớn của đất nước. Kinh tế biển bao gồm toàn bộ các hoạt động kinh tế diễn ra trên biển, trong đó nuôi trồng và khai thác hải sản được xác định là động lực phát triển. Các hoạt động kinh tế trên biển của Việt Nam bao gồm: đánh bắt và nuôi trồng thủy – hải sản; kinh tế hàng hải; khai thác dầu khí ngoài khơi; khai thác khoáng sản; năng lượng tái tạo; du lịch biển; kinh tế đảo và làm muối.

Vấn đề phát triển bền vững nhằm đạt được tăng trưởng kinh tế đồng thời giảm các tác động tiêu cực đến môi trường đã được đặt ra. Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 139/2024/QH15 về Quy hoạch không gian biển quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Chính phủ cũng đã ban hành Nghị quyết số 37/NQ-CP về Kế hoạch thực hiện Quy hoạch không gian biển quốc gia thời kỳ 2021-2030. Quan điểm bao trùm là sử dụng tài nguyên một cách có trách nhiệm, chuyển đổi sang nền kinh tế sử dụng tài nguyên hiệu quả, ít carbon. Duy trì tài sản tài nguyên thiên nhiên hướng tới bảo tồn và phục hồi hệ sinh thái, đa dạng sinh học và vốn tự nhiên.

Thực trạng động lực phát triển kinh tế biển cho thấy nuôi trồng và khai thác hải sản là động lực quan trọng. Việt Nam có bờ biển dài 3.260 km, diện tích mặt biển 1 triệu km2 và hơn 4.000 đảo, quần đảo với hơn 12.000 loài sinh vật biển. Thủy sản biển cùng với lợ và ngọt, năm 2024 đạt sản lượng trên 9,6 triệu tấn; trong đó, nuôi trồng 5,8 triệu tấn (hơn 60%) thuộc TOP 4 quốc gia trên thế giới; xuất khẩu 10,07 tỷ USD đến hơn 170 quốc gia và vùng lãnh thổ, thuộc TOP 3 thế giới.

Tuy nhiên, nguồn lợi hải sản đang suy giảm, đặc biệt vùng biển ven bờ. Từ năm 2027 đến nay, Liên minh châu Âu (EU) đã cảnh báo ‘thẻ vàng’ IUU về khai thác vi phạm biển nước ngoài; quản lý, giám sát đội tàu; truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Chiến lược phát triển thủy sản trên biển đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, với mục tiêu chung đến năm 2030: Phát triển thủy sản thành ngành kinh tế quan trọng của quốc gia, sản xuất hàng hóa lớn gắn với công nghiệp hóa – hiện đại hóa; có thương hiệu uy tín, khả năng cạnh tranh và hội nhập quốc tế; góp phần giữ vững độc lập, chủ quyền biển đảo của Tổ quốc.

Tầm nhìn đến năm 2045: Thủy sản là ngành kinh tế thương mại hiện đại, bền vững, có trình độ quản lý, khoa học công nghệ tiên tiến; là trung tâm chế biến thủy sản sâu, thuộc nhóm ba nước sản xuất và xuất khẩu thủy sản dẫn đầu thế giới; giữ vị trí quan trọng trong cơ cấu các ngành kinh tế nông nghiệp và kinh tế biển.

Định hướng và giải pháp thời gian tới bao gồm nuôi trồng thủy sản biển, phát triển nuôi các đối tượng chủ lực và các loài có giá trị kinh tế gắn bảo vệ môi trường sinh thái. Sản xuất giống chất lượng cao, ưu tiên phát triển giống các đối tượng chủ lực, các loài mới có tiềm năng. Phát triển nuôi trồng vi tảo, rong biển phục vụ nhu cầu thực phẩm và cung cấp nguyên liệu cho các ngành kinh tế khác.

Về khai thác, tập trung phát triển khai thác hải sản vùng khơi, giảm dần cường lực khai thác đảm bảo phù hợp với trữ lượng nguồn lợi. Tổ chức lại hoạt động khai thác hải sản vùng lộng, ven bờ, phát triển nuôi trồng gắn với du lịch sinh thái, nghề cá giải trí.

Tuân thủ các quy tắc ứng xử nghề cá có trách nhiệm, chống khai thác IUU. Giảm thiểu, tiến tới chấm dứt các nghề khai thác có tính hủy diệt nguồn lợi. Áp dụng khoa học công nghệ tiên tiến, cơ giới hoá, hiện đại hoá tàu cá; giảm tổn thất sau thu hoạch đến năm 2030 dưới 10%.

Bộ Tài chính vừa có công văn số 11024/BTC-QLQH gửi Bộ Xây dựng, trong đó bày tỏ quan điểm về việc điều chỉnh quy hoạch Cảng hàng không quốc tế Gia Bình. Theo đó, Cảng hàng không này đang được đề xuất điều chỉnh quy hoạch để đáp ứng mục tiêu công suất khoảng 30 triệu hành khách đến năm 2030 và 50 triệu hành khách tầm nhìn đến năm 2050.

Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng hàng không, sân bay toàn quốc thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 648/QĐ-TTg ngày 7/6/2023. Cảng hàng không quốc tế Gia Bình được bổ sung vào quy hoạch hệ thống cảng hàng không, sân bay toàn quốc thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 tại Quyết định số 142/QĐ-BGTVT ngày 12/2/2025 của Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải.

Bộ Tài chính đánh giá rằng việc điều chỉnh quy hoạch là cần thiết để đáp ứng mục tiêu đề ra. Tuy nhiên, Bộ Tài chính cũng đề nghị Bộ Xây dựng rà soát lại việc điều chỉnh công suất trên với mục tiêu của quy hoạch. Trường hợp làm thay đổi mục tiêu quy hoạch, việc điều chỉnh sẽ không thực hiện theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Hiện nay, Bộ Công an đang trình Chính phủ ban hành Nghị quyết về cơ chế, chính sách đối với đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Gia Bình. Bộ Tài chính cũng cho biết hồ sơ điều chỉnh quy hoạch gửi xin ý kiến chưa đủ thành phần theo quy định.

Bộ Tài chính cơ bản thống nhất với các nội dung điều chỉnh quy mô diện tích và quy mô công suất khai thác Cảng hàng không quốc tế Gia Bình. Tuy nhiên, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Xây dựng nghiên cứu, xem xét nội dung về quy mô diện tích, quy mô khai thác của cảng hàng không định hướng trong một khoảng nhất định, đảm bảo sự linh động trong việc tổ chức triển khai thực hiện.

Thị trường bất động sản tại TP.HCM và các khu vực lân cận hiện vẫn chưa ghi nhận sự điều chỉnh đáng kể về giá hay nguồn cung. Các nhà đầu tư trong nước và quốc tế đang áp dụng chiến lược “phòng thủ” trước những bất ổn và vướng mắc về pháp lý cũng như quy hoạch.

Thông tin về tình hình thị trường bất động sản gần đây đã được chia sẻ bởi bà Cao Thị Thanh Hương, Quản lý Cấp cao Bộ phận Nghiên cứu tại Savills Việt Nam. Theo bà Hương, việc sáp nhập các đơn vị hành chính chưa tạo ra tác động thực sự đến giá bất động sản. Những thay đổi chủ yếu hiện nay chỉ dừng lại ở khía cạnh thống kê hoặc bản đồ hành chính.

Về thực trạng thị trường, giá sơ cấp tại TP.HCM đang dao động quanh mức 90 triệu đồng/m2. Ngược lại, các khu vực lân cận như Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu (cũ) có mức giá phổ biến khoảng 40 triệu đồng/m2. Sự chênh lệch lớn này khiến giá trung bình toàn vùng có thể tăng nhẹ, nhưng không phản ánh xu hướng giảm tại từng dự án cụ thể.

Theo đánh giá của bà Hương, việc giá không giảm sâu không chỉ đến từ lực cầu vẫn còn, mà còn do chi phí đầu vào, đặc biệt là giá đất, đang cao và chưa có dấu hiệu điều chỉnh. Các quy hoạch sử dụng đất đến năm 2030 của nhiều địa phương đã được công bố từ năm 2022-2024, nhưng sau khi các địa phương sáp nhập, vẫn chưa rõ cơ chế áp dụng có thay đổi hay không.

Về đầu tư, chuyên gia từ Savills nhận định thị trường M&A vẫn đang trầm lắng. Các nhà đầu tư nước ngoài có xu hướng giữ thế quan sát, chờ đợi tín hiệu cải thiện rõ ràng từ môi trường pháp lý và tiến độ hành chính.

Đáng chú ý, năm 2025 được xem là năm có tính chất “chuyển tiếp kép”, vừa là năm đầu tiên thực hiện sáp nhập hành chính, vừa là năm cuối của nhiệm kỳ chính quyền hiện tại. Đây là thời điểm bộ máy các địa phương phải sắp xếp lại nhân sự, điều chỉnh tổ chức và phân quyền. Điều này dẫn đến hiện tượng hồ sơ tồn đọng nhiều hơn, xử lý chậm hơn, làm ảnh hưởng đến tâm lý thị trường.

Dù giao dịch thị trường hiện chưa sôi động, đại diện Savills vẫn đánh giá phân khúc nhà ở, đặc biệt là nhà ở thương mại và nhà ở xã hội, sẽ tiếp tục là mũi nhọn phát triển trong trung và dài hạn. Nguyên nhân là nhu cầu thực tế rất lớn, trong khi nguồn cung đang suy giảm suốt 5-6 năm qua do ách tắc pháp lý.

Để tháo gỡ nút thắt này, bà Hương cho rằng không thể chỉ yêu cầu doanh nghiệp giảm giá, vì cấu trúc chi phí đầu vào (đất, tài chính, xây dựng, pháp lý…) hiện nay không cho phép điều đó. Thay vào đó, nhà nước cần đóng vai trò mạnh hơn trong việc quy hoạch, mở rộng hạ tầng và hỗ trợ chính sách.

Một giải pháp dài hạn đang được kỳ vọng là việc thành lập Quỹ Nhà ở quốc gia, theo mô hình tương tự Singapore, cho phép người dân tiếp cận nhà ở xã hội với lãi suất thấp, đồng thời tạo động lực cho doanh nghiệp tham gia thông qua các ưu đãi về đất đai, thuế và tài chính.

Riêng Khu đô thị Thủ Thiêm, nơi từng được kỳ vọng trở thành trung tâm tài chính mới của TP.HCM, đang bắt đầu có chuyển động trở lại. Dự án Lotte Eco Smart City là một ví dụ điển hình, sau thời gian dài vướng pháp lý, hiện đã hoàn tất nghĩa vụ tài chính và sẵn sàng triển khai.

Nếu TP.HCM tổ chức thành công các đợt đấu giá đất mới và tháo gỡ được điểm nghẽn pháp lý tại khu vực này, Thủ Thiêm hoàn toàn có thể trở lại đường đua và tạo cú hích cho toàn bộ thị trường phía Đông Thành phố.