Trong nỗ lực bảo tồn và phát huy giá trị của di sản văn hóa, Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV đã đạt được những kết quả đáng kể trong việc ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) vào công tác bảo tồn mộc bản triều Nguyễn. Với 33.976 tấm mộc bản được lưu trữ, đây là một trong những bộ tài liệu lịch sử quan trọng nhất của Việt Nam, được UNESCO công nhận là di sản tư liệu thế giới.

Sau thời gian dài, nhiều mộc bản đã bị xuống cấp và hư hại do tác động của môi trường và điều kiện khách quan. Để giải quyết vấn đề này, Trung tâm đã chủ động phối hợp với các chuyên gia và kỹ sư công nghệ để triển khai ứng dụng AI vào công tác số hóa và lưu trữ mộc bản. Việc này không chỉ góp phần bảo tồn và phát huy giá trị của mộc bản triều Nguyễn mà còn giúp công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ, dễ dàng tiếp cận và tìm hiểu di sản quý giá của dân tộc.

Theo nhà nghiên cứu Minh Đạo, việc đưa AI vào công tác bảo tồn mộc bản triều Nguyễn không chỉ là xu thế tất yếu mà còn phản ánh tư duy đổi mới trong việc lưu giữ và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc. AI có thể hỗ trợ số hóa các hiện vật, tài liệu cổ bằng công nghệ quét 3D, phục dựng các công trình kiến trúc bị hư hại, tái tạo những giá trị văn hóa đang có nguy cơ mai một.

Không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc lưu trữ và bảo tồn, AI còn hỗ trợ việc lan tỏa di sản văn hóa đến công chúng thông qua các ứng dụng thực tế ảo, thực tế tăng cường và chatbot hướng dẫn du lịch. Điều này giúp khách tham quan có những trải nghiệm tương tác sống động với di sản.

Tuy nhiên, việc ứng dụng AI trong bảo tồn di sản văn hóa cũng đối mặt với không ít thách thức, trong đó vấn đề dữ liệu là một trở ngại lớn. Nhiều tư liệu di sản chưa được số hóa đầy đủ hoặc bị thiếu hụt thông tin, gây khó khăn cho AI trong việc phân tích và tái tạo. Bên cạnh đó, sự chính xác trong việc diễn giải và truyền tải nội dung văn hóa cũng là một thách thức.

Để phát huy tối đa tiềm năng của AI trong bảo tồn di sản văn hóa, nhà nghiên cứu Minh Đạo nhấn mạnh rằng cần có chiến lược đầu tư bài bản vào việc xây dựng kho dữ liệu số về di sản văn hóa, với yêu cầu cao về tính chính xác, đầy đủ và hệ thống. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các chuyên gia văn hóa, nhà nghiên cứu lịch sử và đội ngũ kỹ sư công nghệ là yếu tố then chốt để phát triển các mô hình AI có khả năng tiếp cận đúng bản chất, truyền tải trung thực tinh thần và giá trị của di sản.

TS Phạm Quốc Quân, Ủy viên Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia, cũng nhận định rằng ứng dụng công nghệ trong bảo tồn và lan tỏa giá trị di sản là một xu thế tất yếu. Tuy nhiên, để ứng dụng công nghệ vào trưng bày một cách hiệu quả, điều quan trọng nhất vẫn là công tác nghiên cứu. Những di vật, cổ vật – vốn là thành phần của di sản văn hóa vật thể – cần được tìm hiểu kỹ lưỡng để kể lại câu chuyện của chúng một cách chính xác và sâu sắc.

Trên sàn diễn thời trang, sự xuất hiện của robot đã không còn là một điều mới mẻ. Từ những bước đi đầu tiên của robot Ameca tại Tuần lễ Thời trang Milan đến sự xuất hiện của Unitree G1 tại Tuần lễ Thời trang Thượng Hải, robot đang mở ra một kỷ nguyên mới trong ngành công nghiệp thời trang, khẳng định vị trí của mình không chỉ như một đạo cụ sân khấu mà còn là một “đồng nghiệp” của người mẫu.

Sự phát triển của robot trên sàn diễn thời trang bắt đầu từ những năm 1990, khi nhà thiết kế Thierry Mugler giới thiệu bộ suit Robot Couture làm bằng kim loại và nhựa dẻo trong năm 1995. Bốn năm sau, Alexander McQueen đã đặt ra câu hỏi về việc liệu máy móc có thể trở thành chủ thể nghệ thuật trên sàn diễn khi sử dụng hai cánh tay robot công nghiệp để phun sơn trực tiếp lên bộ váy trắng của Shalom Harlow.

Trong những năm 2000-2010, các nhà mốt như Hussein Chalayan và Chanel tiếp tục đẩy xa biên giới giữa thời trang và công nghệ khi trình diễn những bộ sưu tập với drone, robot hình stormtrooper, và trang phục biến hình với điều khiển từ xa. Tuy nhiên, phần lớn những lần xuất hiện của robot trên sàn diễn giai đoạn này vẫn mang nặng tính biểu tượng và hiệu ứng thị giác, hơn là một sự phối hợp thực sự giữa người và máy.

Đến nay, robot đã trở thành một phần quan trọng của sàn diễn thời trang. Các thương hiệu đã bắt đầu coi robot là đối tác sáng tạo, một người mẫu hay người dẫn chuyện. Điều này tạo ra những cuộc giao thoa sống động giữa máy móc và con người, xóa bỏ giai đoạn trình diễn một chiều của robot thuở trước.

Rất có thể, trong tương lai, robot sẽ trở thành đại sứ thương hiệu, những robot humanoid như Ameca có thể được lập trình để giao tiếp trực tiếp với khách hàng tại các cửa hàng flagship, đóng vai trò người mẫu AI hoặc đại sứ thương hiệu di động. Sàn diễn thực tế ảo lai (phygital) được cho là sẽ phát triển mạnh mẽ, các show diễn tương lai sẽ kết hợp người mẫu thật, robot và các nhân vật ảo (digital avatars), sử dụng công nghệ AR/VR để tạo ra trải nghiệm trình diễn đa chiều và cá nhân hóa.

Robot sẽ ngày càng tham gia sâu hơn vào quá trình thiết kế, trở thành cộng sự đắc lực của con người, từ phác thảo, dựng mẫu, đến thử nghiệm chất liệu theo các quy trình tự động hóa cao. Điều này mở ra tiềm năng cá nhân hóa thời trang theo thời gian thực ngay tại sàn diễn.

Trong chiến lược phát triển thời trang bền vững, việc sử dụng robot để mô phỏng người mẫu thật trong các buổi thử nghiệm có thể giúp giảm thiểu sản xuất mẫu vật lý, hạn chế lãng phí chất liệu. Các studio sáng tạo đang nghiên cứu phát triển Digital Twin Robot – những robot mô phỏng thông số cơ thể người mẫu để thử trang phục theo thời gian thực, giảm thiểu tác động môi trường ngay từ khâu thiết kế.

Robot đang trở thành một phần không thể thiếu trong ngành thời trang, không chỉ là câu chuyện của vải vóc, thời trang hiện nay còn là sân khấu của công nghệ. Sự hợp tác giữa các nhà thiết kế thời trang, kỹ sư robot, nghệ sĩ biểu diễn và nhà lập trình AI sẽ tái định nghĩa trải nghiệm runway, đưa sàn diễn trở thành một không gian giao thoa giữa hiện thực và tương lai.

Lâm Đồng đang nổi lên như một ‘thiên đường xanh’ trên bản đồ du lịch quốc gia và quốc tế, với những bước tiến công nghệ đáng kể trong ngành du lịch. Trong bối cảnh chuyển đổi số đang được Đảng và Nhà nước đẩy mạnh, tỉnh Lâm Đồng đã nhanh chóng nắm bắt cơ hội để phát triển du lịch thông minh và bền vững.

Việc ứng dụng bản đồ số không chỉ là một công cụ định vị đơn thuần mà còn là nền tảng tích hợp thông tin đa chiều giúp du khách dễ dàng khám phá và trải nghiệm du lịch tại Lâm Đồng một cách toàn diện. Bản đồ du lịch nghệ thuật ra mắt tại Đà Lạt vào ngày 29/8/2024 là một minh chứng điển hình cho sự đổi mới này. Công trình này không chỉ là một công cụ dẫn đường mà còn là cầu nối giữa du khách và những giá trị văn hóa, nghệ thuật đặc sắc của thành phố.

Ông Nguyễn Hiền, Nhà sáng lập Phố Bên Đồi, cho biết bản đồ du lịch nghệ thuật được thực hiện với mong muốn trở thành công cụ chi tiết giúp du khách hiểu sâu hơn về Đà Lạt, từ những giá trị văn hóa, nghệ thuật đến câu chuyện lịch sử. Mỗi ngày, đội ngũ đều chuẩn hóa nội dung, hình ảnh và các chức năng trên bản đồ để du khách có thể hiểu hơn về nơi mình đến.

Không chỉ tại Đà Lạt, nhiều sáng kiến khác tại Lâm Đồng cũng đang tận dụng bản đồ số để đổi mới ngành du lịch. Ứng dụng ‘Đà Lạt trực tuyến’ cung cấp thông tin chi tiết về các điểm tham quan, khu ẩm thực đêm và phố đi bộ như quảng trường Lâm Viên hay chợ đêm Đà Lạt. Hệ thống wifi miễn phí tại các khu vực trung tâm cũng hỗ trợ du khách truy cập bản đồ số dễ dàng.

Đặc biệt, tại nhiều điểm du lịch nổi tiếng, các homestay và khách sạn từ 3-4 sao trên địa bàn các phường ở Đà Lạt đã bắt đầu tích hợp công nghệ VR360. Công nghệ này giúp giới thiệu trực quan không gian lưu trú và các trải nghiệm du lịch, đồng thời cho phép sử dụng dữ liệu thời gian thực để quản lý lưu lượng khách. Qua đó, vừa nâng cao trải nghiệm cho du khách vừa góp phần bảo vệ môi trường và hướng đến phát triển du lịch bền vững.

Ông Nguyễn Huy Hà, Phó Giám đốc Mobifone Lâm Đồng, cho biết công nghệ VR360 mang đến trải nghiệm trực quan, sống động, giúp quảng bá các điểm đến của Lâm Đồng đến du khách trong và ngoài nước.

Bên cạnh việc nâng cao trải nghiệm du lịch, bản đồ số còn đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối du khách với văn hóa bản địa, thúc đẩy du lịch cộng đồng một cách hiệu quả. Tại xã Quảng Lập, Avocado Farm là một điểm du lịch canh nông đã tận dụng bản đồ số trên Google Maps để thu hút du khách. Ông Phan Thanh Nhân, quản lý trang trại, cho biết việc ứng dụng công nghệ VR360 đã mang đến trải nghiệm tham quan ảo, giúp du khách hình dung rõ ràng về điểm đến trước khi ghé thăm.

Không chỉ Avocado Farm, Làng Văn hóa Churu cũng đã ứng dụng công nghệ VR360 để tái hiện không gian văn hóa bản địa một cách sống động. Chị Ma Thuận, hướng dẫn viên tại làng, chia sẻ bản đồ số và VR360 đã mang văn hóa Churu đến gần hơn với du khách khắp nơi. Du khách có thể trải nghiệm không gian làng qua công nghệ trước khi đến, giúp tăng lượng du khách và giúp họ trân trọng hơn những giá trị văn hóa mà cộng đồng đã gìn giữ qua bao thế hệ.

Để hiện thực hóa tầm nhìn trở thành ‘Thiên đường xanh’ trên bản đồ du lịch quốc gia và quốc tế, thời gian tới, tỉnh Lâm Đồng sẽ tiếp tục đẩy mạnh hiệu quả thực hiện Nghị quyết 18-NQ/TU của Tỉnh ủy Lâm Đồng, tập trung đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng công nghệ, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và thúc đẩy sự liên kết chặt chẽ giữa các cơ quan, doanh nghiệp và cộng đồng địa phương.