Lễ Mừng Lúa Mới – Một Phong Tục Truyền Thống Của Đồng Bào Bru-Vân Kiều

Trên dãy Trường Sơn xanh thẳm, nơi những đám mây sà xuống tận mái nhà sàn, đồng bào Bru-Vân Kiều vẫn tiếp tục gìn giữ một phong tục truyền đời: lễ mừng lúa mới. Đây không chỉ là ngày hội của bản làng sau vụ mùa bội thu, mà còn là dịp thiêng liêng để người dân bày tỏ lòng biết ơn với trời đất, thần linh và tổ tiên đã phù hộ cho cây lúa trổ bông, trĩu hạt.

Lễ mừng lúa mới thường được tổ chức vào cuối vụ gặt, khi trong kho đã đầy lúa, trong lòng người đầy háo hức. Mỗi bản làng tổ chức lễ theo quy mô và tập tục riêng, nhưng tựu trung vẫn giữ được cốt lõi: biết ơn và cầu mong. Với người Bru-Vân Kiều, cây lúa không chỉ là thực phẩm, mà là linh hồn của sự sống, là nhịp đập của cả cộng đồng.

Trong sắc màu thổ cẩm và tiếng chiêng trầm bổng, lễ mừng cơm mới ngân lên giai điệu văn hóa dân tộc mộc mạc, sâu lắng và thấm đượm tình đất, tình người. Từ tờ mờ sáng, khói bếp đã tỏa lên từ từng nóc nhà. Những người phụ nữ trong bản thay nhau nấu xôi, đồ cơm, giã gạo nếp mới. Đĩa thịt rừng được tẩm ướp gia vị thơm nức, chum rượu cần đã được mở nắp, sẵn sàng cho buổi lễ lớn nhất trong năm.

Già làng Hồ Noi sẽ thực hiện nghi lễ chính thức. Trước bàn cúng, ông rì rầm khấn: “Ơi Giàng! Ơi thần lúa, thần núi, thần suối… xin nhận lễ của con cháu Bru-Vân Kiều. Cảm ơn đã cho mùa lúa tốt tươi, cho con cái được mạnh khỏe, bản làng được yên vui…”. Giọng khấn của già làng hòa trong làn khói của hương trầm, như kết nối giữa thế giới con người và thế giới linh thiêng.

Sau phần lễ là phần hội. Không khí nhanh chóng chuyển từ trầm mặc sang rộn ràng, tươi vui. Chiêng được mang ra, những thanh niên lực lưỡng vỗ trống, những cô gái khoác lên mình bộ váy thổ cẩm sặc sỡ, nhún nhảy theo nhịp nhạc núi rừng. Vũ điệu xoang Bru-Vân Kiều chậm rãi, dẻo dai, mang hơi thở của thiên nhiên, có núi, có sông, có gió rừng xào xạc trong từng bước chân.

Trải qua bao biến thiên của lịch sử và sự chuyển mình của đời sống hiện đại, lễ mừng lúa mới vẫn được người Bru-Vân Kiều trên dãy Trường Sơn gìn giữ như một phần máu thịt. Không chỉ là phong tục, lễ hội này còn là minh chứng cho bản sắc bền vững của một tộc người luôn sống hài hòa với thiên nhiên.

Ngày nay, chính quyền địa phương và các đồn Biên phòng đóng quân trên địa bàn luôn đồng hành cùng bà con trong việc phục dựng và tổ chức các lễ hội truyền thống. Nhiều trường học vùng cao còn đưa nội dung về lễ mừng lúa mới vào chương trình ngoại khóa, giúp học sinh người Bru-Vân Kiều hiểu và tự hào về truyền thống dân tộc mình.

Lễ mừng cơm mới không chỉ nói lên mối giao cảm giữa con người với thiên nhiên, mà còn là biểu tượng của sự cố kết cộng đồng, của tình cảm thủy chung, son sắt giữa người với người. Trong từng nắm cơm dẻo, từng điệu xoang nhịp nhàng, lễ mừng lúa mới là bản hòa ca của bản sắc, của ký ức cộng đồng được truyền từ đời này sang đời khác.

Điện ảnh hoạt hình Việt Nam đang có những bước tiến đáng kể trên thị trường nội địa. Mùa hè năm nay, hai bộ phim hoạt hình đáng chú ý đã được công chiếu, bao gồm ‘Dế Mèn: Cuộc phiêu lưu tới xóm lầy lội’ và ‘Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu’. Đặc biệt, bộ phim ‘Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu’ do đạo diễn Trịnh Lâm Tùng chỉ đạo sản xuất, đã mang lại niềm hy vọng mới cho thể loại phim hoạt hình chiếu rạp của Việt Nam với chất lượng vượt trội.

‘Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu’ được phát triển từ series hoạt hình ‘Trạng Quỳnh thời nhí nhố’ đã gây được sự chú ý trên YouTube. Đây là phim hoạt hình chiếu rạp thương mại đầu tiên của Việt Nam khai thác đề tài văn hóa dân gian. Các nhân vật trong phim được lấy cảm hứng từ những hình tượng truyền kỳ trong dân gian Việt Nam xưa như: Trạng Quỳnh, Thần Kim Ngưu… Kịch bản phim được xây dựng dựa trên sự kết hợp và làm mới hai câu chuyện dân gian nổi tiếng: Huyền tích Trâu vàng ở Hồ Tây (Hà Nội) và thần tích tại chùa Kim Ngưu (Bắc Ninh) cùng truyền thuyết về Lạc Long Quân, Âu Cơ và các trận chiến tiêu diệt quái yêu… trong tác phẩm Lĩnh Nam chích quái.

Đạo diễn Trịnh Lâm Tùng đã thể hiện tư duy của mình trong việc xây dựng một hệ thống thần thoại Việt mang tính thống nhất và có chiều sâu. Bộ phim không chỉ gìn giữ mà còn làm sống lại tinh thần dân gian Việt trong một hình thái mới: huyền bí, sử thi và đầy cảm xúc thông qua câu chuyện truyền thuyết được kể lại bằng ngôn ngữ điện ảnh hiện đại, đầy mới mẻ. ‘Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu’ tái hiện bối cảnh làng quê đậm chất Bắc Bộ như cây đa, bến nước, ao sen, sân đình…. Đạo diễn Trịnh Lâm Tùng đã gửi gắm thông điệp niềm tin tạo nên sức mạnh, chỉ cần giữ được lòng tin, lòng biết ơn, cái thiện sẽ luôn chiến thắng.

Bộ phim ‘Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu’ không chỉ là bước tiến về mặt kỹ thuật 3D mà còn là sự khẳng định: văn hóa dân gian Việt chính là kho báu để hoạt hình Việt Nam tìm được bản sắc riêng, chạm đến trái tim khán giả trẻ bằng tinh thần dân tộc và sáng tạo hiện đại. Đặc biệt, lần đầu tiên Cửu vĩ hồ xuất hiện trong phim Việt. Truyền thuyết về Thần Kim Ngưu và Cửu vĩ hồ là một sáng tạo mang màu sắc huyền sử của kịch bản. Cửu vĩ hồ trong phim mang nhiều chất liệu từ các loài cáo bản địa. Tạo hình và chuyển động animation theo lối hoạt họa truyền thống 2D cắt giấy, kết hợp hoa văn gốm cổ, họa tiết sóng nước Đông Dương cùng nhiều hoạ tiết từ những hiện vật cổ xưa của dân tộc Việt Nam.

PGS,TS Bùi Hoài Sơn đã đồng hành cùng bộ phim ‘Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu’ trong vai trò Đại sứ Hoạt hình. Ông đã nhấn mạnh rằng việc khai thác chiều sâu văn hóa Việt sẽ là một trong bốn trụ cột quan trọng mà các nhà làm phim và doanh nghiệp sản xuất phim hoạt hình cần chú trọng trong thời gian tới. Văn hóa chính là nguồn tư liệu đắt giá giúp hoạt hình Việt Nam có được một bản sắc riêng trên thị trường hoạt hình của thế giới.

Dự án văn hóa – nghệ thuật ‘Họa tâm’ do nhóm sinh viên Bút Team, ngành truyền thông & tổ chức sự kiện (FPT Polytechnic TPHCM) thực hiện, đã trở thành một điểm nhấn văn hóa trong thời gian gần đây. ‘Họa tâm’ không chỉ đơn thuần là một đêm trình diễn nghệ thuật mà còn là một hành trình đưa người trẻ đến gần hơn với chiều sâu văn hóa dân tộc thông qua nghệ thuật thư pháp chữ Việt.

Lấy cảm hứng từ khẩu hiệu ‘Tâm họa chữ, chữ hiện tâm’, dự án này muốn chuyển tải thông điệp rằng chỉ khi biết rèn luyện nội tâm, người trẻ mới có thể vững vàng trên hành trình phát triển bản thân. Thông qua dự án, nhóm sinh viên Bút Team hy vọng sẽ truyền tải đến công chúng tầm quan trọng của việc rèn luyện nội tâm và sự gắn bó với văn hóa dân tộc.

Một trong những điểm nhấn đặc sắc của dự án ‘Họa tâm’ là không gian trưng bày thư pháp, với các tác phẩm của nhà thư pháp Nguyễn Hiếu Tín – Thạc sĩ, nhà nghiên cứu văn hóa, người có nhiều năm cống hiến cho việc bảo tồn và phát huy nghệ thuật thư pháp Việt. Các tác phẩm thư pháp không chỉ đơn thuần là nghệ thuật trình bày chữ viết, mà còn là cách thể hiện bản sắc văn hóa, triết lý sống và đời sống nội tâm của người Việt.

Nhà thư pháp Nguyễn Hiếu Tín cho rằng, thư pháp Việt là một loại hình nghệ thuật cần được bảo tồn và phát huy trong đời sống đương đại. Để làm được điều này, cần có sự kết nối giữa thế hệ đi trước và lớp trẻ hôm nay, thông qua giáo dục, nghệ thuật và thực hành sáng tạo. Ông hy vọng rằng, thông qua dự án ‘Họa tâm’, sẽ có thêm nhiều người trẻ quan tâm đến văn hóa và nghệ thuật thư pháp Việt.

Thông qua chương trình ‘Họa tâm’, nhóm sinh viên Bút Team đã giới thiệu đến công chúng một loại hình nghệ thuật truyền thống, đồng thời thể hiện được góc nhìn sáng tạo và sự gắn bó sâu sắc với văn hóa dân tộc. Dự án cũng khơi gợi suy nghĩ về trách nhiệm bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa trong bối cảnh hiện nay. Đó là lời tri ân dành cho ngôn ngữ mẹ đẻ, và cũng là lời nhắn gửi về sự tiếp nối, về những điều không nên để mai một.

Dự án ‘Họa tâm’ là một ví dụ điển hình về việc bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc trong thời đại hiện nay. Thông qua dự án này, nhóm sinh viên Bút Team đã thể hiện được sự sáng tạo, tinh thần trách nhiệm và lòng đam mê với văn hóa Việt. Hy vọng rằng, dự án sẽ tiếp tục được phát triển và nhân rộng, góp phần đưa văn hóa Việt đến gần hơn với công chúng quốc tế.

FPT Polytechnic hy vọng rằng, thông qua những dự án như thế này, có thể góp phần vào việc bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc, đồng thời ươm mầm tình yêu văn hóa và nghệ thuật cho thế hệ trẻ.

Trước thềm sự kiện quan trọng trong đời sống cá nhân, Hoa hậu H’Hen Niê vẫn miệt mài thực hiện những dự án thời trang có ý nghĩa. Mới đây, cô gây ấn tượng khi tham gia bộ ảnh mang chủ đề “Việt Nam Oai Phong” cùng Hoa hậu Việt Nam 2018 Xuân Hạnh.

Bộ ảnh này không chỉ tôn vinh vẻ đẹp của hai người phụ nữ Việt Nam tài sắc vẹn toàn mà còn là sự kết hợp hoàn hảo giữa thời trang, nghệ thuật và văn hóa. Thông qua bộ ảnh này, H’Hen Niê và Xuân Hạnh muốn truyền tải thông điệp về thời trang bền vững, hướng tới sự hòa hợp với thiên nhiên và bảo tồn nét đẹp văn hóa dân tộc.

Chia sẻ về ý tưởng thực hiện bộ ảnh, đại diện của Kenh9 cho biết, H’Hen Niê và Xuân Hạnh đã dành nhiều thời gian thảo luận và lên kế hoạch để hoàn thiện bộ ảnh này. Cả hai đều rất hào hứng khi được thể hiện nét đẹp của người phụ nữ Việt Nam trong trang phục dân tộc, đồng thời giới thiệu vẻ đẹp đa dạng của văn hóa Việt Nam đến với công chúng quốc tế.

Tiến hành chụp ảnh trong những tháng cuối của thai kỳ, H’Hen Niê không chỉ thể hiện sự chuyên nghiệp và nghiêm túc với công việc mà còn cho thấy cô luôn sẵn sàng vượt qua giới hạn của bản thân. Bằng cách kết hợp yếu tố truyền thống và hiện đại, bộ ảnh đã tạo ra một tác phẩm độc đáo, mang đậm dấu ấn cá nhân của H’Hen Niê và Xuân Hạnh.

Bộ ảnh của News5 không chỉ đơn thuần là một tác phẩm nhiếp ảnh thông thường mà còn như một tác phẩm nghệ thuật, một biểu tượng cho sự hòa quyện giữa hai yếu tố: Thời trang hiện đại và nét đẹp văn hóa dân tộc. Qua việc phối hợp ăn ý giữa màu sắc, chất liệu trang phục và đạo cụ, người xem có thể cảm nhận được sự tinh tế và chau chuốt trong từng chi tiết của bộ ảnh.

H’Hen Niê và Xuân Hạnh tỏa sáng trong bộ ảnh với nhiều cảm xúc khác nhau. Họ không chỉ đem đến cho người xem trước một bức tranh có màu mà bức tranh đó như đang chuyển động. Họ không chỉ đẹp ở diện mạo mà còn ở chiều sâu tâm hồn.

Thực tế những năm gần đây, giới thời trang thế giới nói chung đã chú trọng nhiều hơn đến vấn đề biến đổi khí hậu do các hoạt động tiêu dùng không bền vững của con người gây ra. Do đó, ở nhiều cuộc thi Tienphong.vn thời trang, các thí sinh đã chủ động tìm tòi và giới thiệu những chất liệu có tính tái chế cao hay quần áo được làm từ các loại vải thân thiện với môi trường… Việc các người mẫu hay Hoa hậu có ý thức tôn trọng và giữ gìn các giá trị truyền thống cũng được đánh giá cao.

Thời gian tới, H’Hen Niê sẽ còn rất bận rộn với lịch trình riêng tư. Bên cạnh đó, cô được kỳ vọng sẽ có những đóng góp cho phong trào Infonet thời trang bền vững ở Việt Nam nói riêng. Cô luôn cố gắng hoàn thành mọi công việc với tâm thế tích cực, chuyên nghiệp và luôn vietnambiz tâm niệm rằng: “Hãy để mỗi ngày trong đời là một cơ hội tốt và cố gắng biến những điều không thể thành có thể bằng chính năng lực và ý chí của mình”. Và H’Hen Niê cũng như các dantri sẽ không làm bạn thất vọng”.